ኲናት ትግራይ ኣብ ኣርባዕተ ወርሑ፡ ውጽኢቱ ብቀሊሉ ዝዓርፍ ኣይመስልን

***እዚ ጽሑፍ ኣብ ሬድዮ ኤረና ተነቢቡ ዝቀረበ እዩ።***

ኲናት መወዳእትኡ ዕንወት እዩ፡ ኲናት መጀመርታ ኣብ መንጎ ኣንጻር ወገናት ዝካየድ ስዓራይን ተሰዓራይን ዘለዎ እዩ ዝመስል፡ ዝሰዓረ ወገን’ውን ንግዚኡ ስዒረ ኢሉ ክሕጎስ ይኽእል እዩ ይርአ እዩ’ውን፡ ኲናት ኣብ ዝካየደሉ እዋን ብኩሎም ዝሳተፍዎ ወገናት ሞት፡ ስንክልናን ብርሰትን ከምዘውርድ ርዱእ ኮይኑ ንዕኡ ተኸቲሉ ኣብ ህዝቢ ዝስዕብ ራዕዲ፡ ስነ-ኣእምሮኣዊ ጸቕጢ፡ ዓመጽ፡ ዘይምርግጋእ፡ ብቐሊሉ ኣይፍወስን እዩ።

ኲናት ትግራይ ወተሃደራዊ ግጭት ጥራይ ኣይኮነን፡ ነዊሕ ዝተጓዕዘ ናይ ስነ ሓሳብ ፍልልይ ኣብ ርእሲ ምጽንሑ ዓሌታውነት ተሓዊስዎ ክካየድ ዝጸንሐን ዝካየድ ዘሎን ብምኳኑ እሞ ድማ ሰላማዊ ህዝቢ ተጎዲኡ ብምህላዉ ወላ’ውን ኲናት ደው እንተ ኢሉ ዘስዕቦ ጽልዋን ስምብራትን ኣብ ሓጺር እዋን ክውዳእን ክርሳዕን ይኽእል እዩ ኢልካ ምሕሳብ ኣብ ዘይከኣለሉ ደረጃ በጺሑ ኣሎ።

ብ28 ሕዳር ርእሰ ከተማ ክልል ዝኾነት ከተማ መቐለ ብሰራዊት ሓይልታት ምልክኻልን ተሓባበርቱን ኣብ ትሕቲ ቁጽጽር ድሕሪ ምእታዋ ኲናት ትግራይ ብዓወት ከምዝተዛዘመ ቀዳማይ ሚኒስተር ኣቢይ ኣሕመድ’ኳ እንተገለጸ ኣብ ልዕሊ ህዝቢ ዝወረደ ሕንሕነ ግን ሽዑኡ እዩ ጀሚሩ። ውጽኢት ኣብ ህዝቢ ዝወረደ በደል ድማ ሕጂ ማዕከናት ዜና ዓለም ኣብ ትግራይ ክኣትዋ ምስ ተፈቕደለን ብዘስካሕክሕ መልክዕ ክወጽእ ጀሚሩ ኣሎ።

ኲናት ትግራይ ሎሚ መዓልቲ ረቡዕ ልክዕ ራብዓይ ወርሑ እዩ ሒዙ ዘሎ፡ ኣብዘን ኣርባዕተ ኣዋርሕ እዚ ክትብሎ ዘጸገም ኣዝዩ ብዙሕ ሓበሬታታት እዩ ብዝተፈላለዩ ወገናት ክወሃብ ጸኒሑ፡ ኩሎም ወገናት ነናቶም ሓበሬታታት እዮም ዝህቡ፤ ገለ ነንሕድሕዱ ዝጋጮ፡ ገለ ፍብረኻ፡ ገለ ምንጪ ወይ ጭብጢ ዘይብሉ፡ ገለ ዝተጋነነ፡ ገለ ዘሰንብድ ዜናታት እዩ ክዝርጋሕ ፈኒሑ፥ ኣብ መራኸቢ ብዙሃን ዝፍኖ ዘሎ ድሩቕን ተንቅብሳቓሲን ስእልታት ድማ ክትርእዮ ዘባህርር ሰብኣውነትካ ዘፈልንፍ እዩ።

ገለ ካብቲ ኩነታትን ምዕባሌታቱን ንድሕሪት ምልስ ኢልና ምስ እንርኢ፡ ብ 2 ሚያዝያ 2018 ኣቢይ ኣሕመድ ቀዳማይ ሚኒስተር ኢትዮጵያ ኮይኑ ስልጣን ሒዙ፥ ሻቡ 27 ዓመታት ንኢትዮጵያ ክመርሕ ዝጸንሐ ሰልፊ ኢህኣዲግ ብብልጽግና ተኪእዎ፥ ህወሓት ንሓድሽ ሰልፊ ኣቢይ ኣሕመድ ካብ ምጽንባር ተቖጢቦም።

ኣብ መንጎ እዚ ክልተ ሰልፍታት መሰረታዊ ናይ ናይ ስነ-ሓሳብ ፍልልይ ኔርዎ ምኽንያቱ ብህውሓት ዝዕብለል ኢህኣዲግ ማለት ‘የኢትዮጵያ ህዝቦች ኣብዮታዊ ዲሞክራስያዊ ግንባር’ ብብሄራት ኣብ ዝቖማ ንገዛእ ርእሰን ዘመሓድራ ክሳብ ተፈንጪለን ሃገራት ክኾና ዘኽእለን ፈደራላዊ መንግስቲ ክኣምን እንከሎ ‘ብልጽግና’ ድማ ናይ ኣሃዱኣዊ ማለት ሓቢርካ ናይ ምምሕዳር ውጥን ኔርዎ።

ህዝባዊ ወያነ ሓርነት ትግራይ፡ መጀመርታ ሕብረተሰብ ትግራይ ተወጺዑ በቲ ብኣምሓራ ዝዕብለል ዝነበረ ስርዓት ደርጊ ይኹን ቅድሚኡ ዝነበሩ ስርዓታት ተጨፍሊቑን ካብ ፖለቲካዊ ሱታፌ ተገሊሉን ዝኾነ ናይ ምዕባለ ለውጢ ኣይተገብረሉን ብዝብል እዮም ንትግራይ ነጻ ንምውጻእ ኣብ 1975 ብሄራዊ መሰል ህዝቢ ትግራይ ንምርግጋጽ ካብ ደደቢት ብረታዊ ቃልሲ ቃልሲ ጀሚሩ። ድሒሩ ግን ዕላማ ቃልሱ ብምቕያር ንኣሽቱ ግንባራት ዝተፈላለያ ብሄረሰባት ብምውህሃድ (ኢ.ህ.ኣ.ዴ.ግ) ኣቚሞም።

ህወሓት ንመሰል ህዝቢ ትግራይ ብምቅላስ መስዋእቲ ከፊሎም ኣብ ስልጣን ድሕሪ ምሓዞም ንብሄር ብሄረሰባት መሰል ርእሰ ምምሕዳርን ውሳነን ከምዝሃቡ’ኳ ዝገልጹ እንተነበሩ ብስም ኢ.ህ.ኣ.ዴ.ግ ዝተኸተልዎ ፖሊሲ ግን ኣብ ምምቕቓል ብሄራት ዓቢ እጃም ከምዝተጻወቱ እዮም ዝግለጹ።

ኢ.ህ.ኣ.ዴ.ግ ወላ’ኳ ን27 ዓመት ንኢትዮጵያ እንተመርሐ ኣብ ቅዋም እታ ሃገር ግን ሓደ ምፍንጫል ክልል ዘፍቅድ ዓንቀጽ ማለት ዓንቀጽ 39 ኣብ ቅዋም ከምዝሰፍር ጌሩ እዩ፥ ካብ ስልጣን ድሕሪ ምእላዩ ኣብ ትግራይ ተሓጹሩ ብህወሓት ቀጺሉ ትግራይ ኣብ ዘመሓድረሉ ዝነበረ ድማ እቲ ናይ ፈደራል መስርሕ ክቕጽል እዩ ኔሩ ድሌቶም።

ቀጺሉ ብ29 ነሓሰ 2020 ሓፈሻዊ ምርጫ ክካየድ ኔርዎ፡ ኣብ መንጎ ድማ ኮሮና ቫይረስ ኮቪድ 19 መጺኡ፥ ቦርድ ምርጫ ፈደረላዊ መንግስቲ ኮሮና ምስምስ ብምግባር ምርጫ ንዘይተወሰነ መዓልቲ ክቕየር ወሲኑ። መራሕቲ ህውሓት ግን ኣብ ክልሎም ዝካየድ ምርጫ ከምዘይስርዝዎ ብምሕባር ኣብ ዝተመደበሉ ግዜ ምርጫ ኣካይዶም፡ ሕውሓት ድማ ኣብቲ ምርጫ ብዓብላልበት ተዓዊቶም።

ነገራት እናተሓላለኹ ድሕሪ ምምጽኦም 3 ሕዳር 2020 ቀዳማይ ሚኒስተር ኢትዮጵያ ኣብይ ኣሕመድ ብማዕከናይ ዜና ኣብ ዘመሓላለፎ መልእኽቲ ሕውሓት ኣብ ልዕሊ ሰራዊት ምክልኻል ሃገር ስሜናዊ እዚ መጥቃዕቲ ኣካይዱ’፡ ‘ነቲ እዚ ክዘምቶ ፈቲኑ’ ‘እዚ ሰራዊት እዚ ንልዕሊ 20 ንህዝቢ ትግራይ ንምክልኻል ክሰርሕ ዝጸንሐ እዩ’ እንተኾነ ሕወሓት ከም ናይ ባዕዲን ከም ወራርን ኣብ ልዕሊኡ መጥቃዕቲ ኣካይዱ ብምባል ብምግላጽ ኣብ መንጎ ሰራዊት ህውሓትን ሰራዊት ምክልኻልን ኲናት ከምዝጀመረ ገሊጹ።

ህውሓት ግን ነዚ ናይ ኣቢ መግለጺ ኣሉታ እዮም፡ ብመሰረት ህውሓት ኣቢይ ኣሕመድ ምስ መንግስቲ ኤርትራ ንዕኦም ዘገለለ ሰላም ድሕሪ ምክያዱ እሞ ድማ ፕረዚደንት ኤርትራ ኢሰያስ ኣፍወርቂ game over (ጸወታ ተወዲኡ) ወያነ ድሕሪ ምባሉ ክልቲኦም ወገናት ንጥፍኣቶም ይሰርሑ ከምዝነበሩን ኣብቲ መወዳእታ ድማ ይተናኾልዎም ከምዝነበሩን ይሕብሩ ኔሮም።

እቲ ዓለም ናብ ፕረዚደንታዊ ምርጫ ሕቡራት መንግስታት ኣመሪካ ኣቃልቦኣ ጌራ እንከላ ዝጀመረ ኲናት ኣቢይ ኣሕመድን ማሕበረሰብ ዓለም ከይፈለጠ ኣብ ሓጺር እዋን ክውዳእ እዩ ኢሉ ክግምቶ እንከሎ፡ ደብረጼን ገብረሚካኤል ዝርከቦም መሪሕነት ህወሓድ ብወገኖም ጸላኢ ብዝመጾ ይምጻእ ኣብ መሬቶም ክቐብርዎ ምኳኖም እዮም ብተኣማማንነት ዝፍክሩ ኔሮም።

ብዝኾነ ክልቲኦም ወገናት ሕድገታት ጌሮም ጉዳዮም ኣብ ዙርያ ጠረጴዛ ኮፍ ብምባል ክፈትሕዎ እናኸኣሉ ናብ ደማዊ ኲናት ኣምሪሖም ኣብዚ ሕጂ እዋን ንኢትዮጵያ ይኹን ንርግኣት ቀርኒ ኣፍሪቃ ኣብ ምልክት ሕቶ የእትይዎ ይርከብ።

ኣብዚ ኲናት ብወተሃደራዊ መዳይ ክርአ እንከሎ መን እንታይ ከሲሩ ዛጊት ብወግዒ ዝተገልጸ ነገር የለን ህወሓት ግን ኣስታት 100 ሽሕ ወተሃደራት ጸላኢ ቀቲልና ክብሉ ተሰሚዖም ኔሮም። ብሲቪላዊ መዳይ ክርአ እንከሎ ህወሓት ብዘውጸኦ መግለጺ መሰረት ኣስታት 50 ሽሕ ሰላማውያን ሰባት ተቐቲሎም ኣለዉ።

ጸብጻባት ዘይመንግስታውያን ማሕበራት ከምዝሕብርዎ ድማ ዛጊት ኣስታት 4.5 ሚልዮን ህጹጽ ናይ መግቢ ሓገዝ ንከድልዮም ተቐዲቦም፡ 2.5 ሚልዮን ካብ ቤት ንብረቶም ተመዛቢሎም፡ 61 ሽሕ ናብ ሱዳን ተሰዲዶም፡ 5 ሰራሕተኛታት ረዲኤትን 3 ሓለዋ ጸጥታ ውድብ ሕቡራት ሃገራትን ተቐቲሎም፥ ብመሰረት ወኪል ስደተኛታት ውድብ ሕቡራት ሃገራት ድማ ካብ ኣስታትት 100 ሽሕ ኤርትራውያን ስደተኛታት እቶም 20 ሽሕ ደሃዮም ተፊኡ ኣሎ።

ኣብ ከተማታትን ዓድታትን ኣኽሱም፡ ማይ ካድራ፡ ዓዲ ግራት፡ ሃገረ ሰላም፡ ሑመራ፡ ደብረ ኣባይ፡ ከምኡ’ውን ኤርትራውያን ተዓቊቦምሉ ዝነበሩ መዓስከር ስደተኛታት ሕንጻጽ ጃምላዊ ቅትለት ሰላማውያን ሰባት ተመዝጊቡ ኣሎ።

ኣብ ልዕሊ ህዝቢ ዝወረደ በደል መን በየናይ ዕጡቕ ሓይሊ ተበዲሉ ዛጊት ሰፊሕ መርመራ ዘድልዮ ጉዳይ እዩ ኮይኑ ዘሎ፡ መንግስቲ ኢትዮጵያ ዘይሻራዊ መርማሪ ኣትዩ ክምርምሮ ብተደጋጋሚ ጻውዒት ክቐርበሉ ጸኒሑ።

ኣቐዲሙ ሃገራትን ውድባትን እቲ ግጭትን ኣብ ልዕሊ ህዝቢ ዝወርድን በዳላት ደው ክብል ኣብ ዝጽወዓሉ ዝነበራ እዋን ኣቢይ ኣሕመድ ንፓርላማ ሃገሩ ኣብ ዝሃቦ መግለጽን ናይ መልስን ሕቶን እዋንን፡ ሰራዊት ምክልኻል ኣብ ዝገበርዎ መጥቃዕቲ ይኹን ደብዳብ 99 ሚእታዊት ዕላምኦም ከምዝሃረሙን ሓደ’ኳ ይኩን ሰለማዊ ሰብ ከምዘይተቐትለ፡ ዝኾነ ይኹን ንብረት ከምዘይዓነወ እዚ ድማ ሰራዊት ዝኾነ ይኹን ናይ ካልእ ሃገር ከርእዮ ዘይክእል ብቕዓት ዘርኣየሉ ኣጋጣሚ ከምዝነበረ እዩ ገሊጹ ኔሩ።

ኣቢይ ኣሕመድ ነዚ መግለጺ ዝህብ ዝነበረ፡ ማዕከናት ዜና ዓለም ኣብ ናይ ኲናት ዞና ከይኣትዋ ብምኽልካል፡ መግቢ ዝዕድላ ናይ ግብረሰናይን መሰል ወዲሰብ ዝጣበቓ ሰብኣውያን ማሕበራትን ብምዕጋት፡ ተሌፎንን ኢንተርኔትን ብምቑራጽ፡ ካብን ናብን መጓዓዝያ ብምስራዝ እዩ ኔሩ።

ኣቐዲሙ ካብ ውሽጢ ትግራይ ሰሊኹ ዝወጽእ ስእልታትን ስሒት ኢሉ ዝግበር ናይ ተሌፎን ርክባትን’ኳ እንተጸንሐ ዘተኣማምን ኣይነበረን፡ ሕጂ ግን ኣብ ልዕሊ መንግስቲ ኢትዮጵያ ብዝተገብረ ዲፕሎማስያዊ ጸቕጢ ሓያሎ ዓበይቲ ማዕከናት ዜና ኣብ ትግራይ ክኣትዋ ተፈቒዱለን ኣሎ፡ ሕጂ እዩ ድማ እቲ ን4 ወርሒ ተሓቢኡን ተዓቢጡን ዝጸንሐ ዓለም ከይትፈልጦ ዝተደልየ ድሮ ክወጽእ ጀሚሩ ኣሎ።

ተለቪዥን ኣል ጀዚራ ኣብ ዝገበረቶ ጸብጻብ ንኣብነት ህዝቢ ትግራት ኣዝዩ ኣብ ሕማቕ ኩነታት ከምዘሎ፡ ድሕሪ ኲናት ኣብ ልዕሊ ህዝቢ ፍብላይ ድማ ደቂ ኣንስትዮ ጸወታዊ ዓመጽ ከምዝተኻየደ ብሰፊሕ ዘርዚራ።

ኣብ ናይ ተለቪዥን ኣል ጀዚራ ጸብጻብ ብፍላይ ሞናሊዛ ኣብራሃ ኣብ ልዕሊ ዝተባህለት ጓል 18 መንእሰይ ዝወረደ ናይ ጸወታዊ ዓመጽን ምጉዳል ኣካላትን በደል ንልቢ ሓያሎ ተኸታተልቲ ዝሰበረ ኮይኑ ተረኺቡ ኣሎ። ብመሰረት መግለጺ ሞናሊዛ ብ4 ታሕሳስ ኣብ ተንቤን ኣብ ቤታ እንኮላ ወተሃደራት ኤርትራ ክዕምጽዋ ከምዝፈተኑ እንተኾነ ስለ ዝኣበየቶም ከፈራርህዋ ኢሎም ጥይት ከምዝተኮሱ ሓንቲ ጥይት ኣብ ኢዳ ካልኣይቲ ድማ ኣብ ቅልጽማ ከምዝወግእዋ ካብ መውጋእታ ብብዝሒ ደም ስለ ዝፈሰሳ ድማ ኢዳ ከምዝተቖርጸት ብብኽያት ገሊጻ። ኣብ ናይ ቢቢሲ ዜና’ውን ሓንቲ ስማ ዘይተገልጸ ብወተሃደራት ኢትዮጵያ ኢዳ ከምዝተቖርጸ እትዛረብ መንእሰይ ብምንባራ እቲ ታሪኽ ተመሳሳሊ ድዩ በበይኑ ምፍላጡ ዘሸግር’ኳ እንተኾነ እቲ ኮይኑ እቲ መጉዳእቲ እታ መንእሰይ ኣዝዩ ዘሕዝን ኮይኑ ተረኺቡ ኣሎ።

ተለቪዥን ፈረንሳ ፍራንስ 24 ብወገና ኣብ ትግራይ ሕጽረት መግብን መድሃኒትን ኣጋጢሙ ከምዘሎ፡ ሓያሎ ኣዴታትን ንህጻውንተን ክቕልባ ከምዘይከኣላ ናይ ጸባን መግብን ሕጽረት ኣጋጢምወን ከምዘሎ፡ ቁጽሮም ብዙሓት ህጻናት ዝርከብዎም ሰላማውያን ብዝተገብረሎም ደብዳብ ዝቖሰሉ ከምዝገጠምዎም ገሊጻ። ናይ መግቢ ረዲኤት ኣብ ከተማ መቐለ ጀሚሩ ከምዘሎን ዝያዳ ሓገዝ ዘድልዮም ግን እቶም ኣብ ገጠራት ዘለዉ ምዃኖም ብተወሳኺ እታ ተለቪዥን ሓቢራ።

ላዕለዎት መሪሕነት ህወሓት ኣቐዲሞም ኣብቲ ምስ ማእከላይ መንግስቲ ዝገበርዎ ኲናት ብፋሺሽት ዝሰመይዎም ኢሰያስን ኣቢይን ንኣስታት ክልተ ዓመት ዝተኣልመሎም ከምዝኾነ እዮም ዝገልጹ ኔሮም፡ ኣብቲ ኲናት በይኖም ምስ ወተሃደራት ማእከላይ መንግስቲ ኢትዮጵያ፡ ኤርትራ፡ ሶማልያ፡ ምልሽያን ፍሉይ ሓይልታት ክልላት ኣምሓራን ዓፋርን ዶሮናት ኢማራት ዓረብ ከምዝገጠሙ ሓቢሮም ኔሮም።

እዚ ሱታፌ ወተሃደራት ኤርትራ ከም ኣብነት እንተወሲድና ብወገን መንግስቲ ኤርትራ ኣሉታዊ ይኹን ኣወታዊ መልሲ ከይተዋህቡ ፈኑሑ፡ ብወገን መንግስቲ ኢትዮጵያ ድማ ማእለካይ መንግስቲ’ኳ እንተኸኻዶ ገለ ላዕለዎት ሓለፍቲ ግን በጨቕ የብልዎ ኔሮም እዮም። ኣል ጀዚራ ኣብ ዝገበረቶ ጸብጻብ ግን ናይ ኤርትራ ቁጽሪ ሰሌዳ ዝነበረን መካይን ኣብ ውሽጢ ከተማ እናተጓዕዛ ዘርኢ ተንቀሳቓሲ ስእሊ ከም ጭብጢ ኣቐርባ ኣላ።

ሓላፊ ምውህሃድ ሰብኣዊ ሓገዝ ውድብ ሕቡራት ሃገራት ማርክ ሎውኩክ ብወገኑ፡ 40 ሚእታዊት ካብ መሬት ትግራይ ብፍላይ እቲ ሰሜናዊ ክፋል ብሰራዊት ኢትዮጵያ ዘይኮነ ብሰራዊት ኤርትራ ተታሒዙ ከምዘሎ እዩ ዝገልጽ እዚ ድማ ኣብ ምዕዳል ናይ ረዲኤት መግቢ ዓንቃፊ ከምዝኸውን ስክፍታኡ ይሕብር።

ትካል ተጣባቒ ሰብኣዊ መሰላት ‘ኣምነስት ኢንተርናሽናል’ ብወገኑ ናብ ከተማ ኣኽሱም ኣተኩሩ ን41 ካብ ህልቂት ዝደሓኑ ዝበሎም ናይ ዓይኒ መሰኻኽር ብምዝርራብ ኣብ ዝገበሮ ጽብጻብ ሰራዊት ኤርትራ ኣማኢት ዘይዓጠቑ ሰለማውያን ሰባት ከምዝቐተለ ገሊጹ ኣሎ። እዚ መግለጺ ብመንግስታት ኤርትራን ኢትዮጵያን ክንጸግ እንከሎ ቤት ጽሕፈት ሰብኣዊ መሰላት ኢትዮጵያ ግን እቲ ‘ኣምነስት ኢንተርናሽናል’ ዝወጸ መግለጺ ብዕቱብ ክርአ ከምዝግባእ ንሱ ባዕሉ ኣብ ዘካይዶ መርመራ’ውን ክህግዞ ከምዝኽእል ኣፍሊጡ ኣሎ።

ብዘይካ ኣብ ልዕሊ ህዝቢ ዝወረደ ጉድኣት ኣብ ልዕሊ፡ ኣብያተ ሕክምና፡ ዮኒቨርስትታት፡ ፋብሪካታት፡ ንብረት ውልቀሰባት፡ መተነ ሰፊሕ ዕንወትን ዝምታን ተጌሩ ብምህላዉ ብሓፈሻ ናብ ገበን ኲናት ከምርሕ ዘኽእል በደል ከምዝተፈጸመ እዩ ዝግለጽ ዘሎ።

ምምሕዳር ፕረዚደንት ጆ ባይደን ሕቡራት መንግስታት ኣመሪካ ብወገኑ ብዝተፈላለየ መንገዲ ንሳልሳይ ግዜኡ ሰራዊት ኤርትራን ፍሉያት ሓይልታት ዕጡቓት ምልሻ ኣምሓራን ካብ ክልል ትግራይ ክወጹ ጸዊዑ ኣሎ። እንተኾነ እዚ’ውን ውሽጣዊ ጉዳይና እዩ ብዝብል መልሲ ብመንግስቲ ኢትዮጵያ ተነጺጉ ኣሎ።

ኲናት ትግራይ ጅምር ከየበል ሰዓሪ ዘይብሉ ሓደገኛ ኲናት ከምዝኸውን እዮም ሓያሎ ተንተንቲ ዝገልጽዎ ኔሮም፡ ምኽንያቱ ስነ ሓሳቢ ካብ መራሕቲ ሓሊፉ ብዕምቖት ኣብ ህዝቢ ኣትዩ ብምንባሩ።

ኣብ ባይታ ክርአ እንከሎ ዝበዝሕ ከተማታት ዝተቖጻጺሮም ዘለዉ ሰራዊት መንግስቲ ኢትዮጵያን ምስኦም ኪዳን ጌሮም ዘለዉ ሓይልታትን ዝለኣለ እጃም ሒዞም ከምዘለዉ እዩ ዘመልክት፡ እንተኾነ ኣብ ዲፕሎማስያዊ መዳያት ግን ዘገም እናበለ ዝሰዓር ዘሎ እዩ ዝመስል።

እቲ ኲናት ግዜ ምስ ምብልዑ ኣብ እዝኒ ማሕበረሰብ ዓለም ብሰፊሑ እናበጽሐ ድሕሪ ብምምጽኡን ዝኹንናኦ ሃገራትን ማሕበራትን እናዓበያ መጺአን፡ ናይ ምግሃስ ሰብኣዊ መሰላትን ጸወታዊ ዓመጽ ወረ ኣሻቒሉ፡ ጥሜት ከም መሳርሒ ኲናት ብምጥቃሙ ብሓያሎ ተነጺጉ፡ እዚ ድማ ኣብ ዲፕሎማሲን ሞራልን ንኢትዮጵያ ክሳራ ኣኸቲሉላ።

ህውሓት ብወገኖም ኣቐዲሞም ብ27 ሕዳር ‘ብዓይነቱ ዝተፈልየ ቃልሲ ከነካይድ ኢና’ ኢሎም ብምንባሮም ድሑሩ’ውን ብሰራዊት ማእከላይ መንግስቲ ብተደጋጋሚ መጥቃዕቲ ኣካይዱ ገለ ቦታታት ብምሃዙ ወላ’ኳ ጠፊኡ እንተተባህለ ጌና ኣስጋኢ ሓይሊ ኮይኑ ተሪፉ ኣሎ።

ኣብ ታሪኻ ካብ ነዊሕ ኣትሒዛ ብዓብላልነት ብሄረሰብ ኣምሓራ ድሕሪ 1991 ድማ ክሳብ ዝሓለፉ ገለ ዓመታት ብዓብላልነት ብሄረሰብ ትግራይ ዝተመስረተ መንግስታት ክትመሓደር ዝጸንሐት ኢትዮጵያ ሓደ ብሄረሰብ ነቶም ካልእት ናይ ምዕብላል ባህሪ ዝረኣየላን ንሱ ዘኸተሎ ኣብ መንጎ ኣህዛብ ክምዕብለላ ነዊሕ ዝኸደ ቅርሕንቲ ዝጸንሐት ሃገር እያ።

ከምቲ ኣብ ላዕሊ ዝተገልፈ ኲናት መወዳእትኡ ዕንወት እዩ፡ ኢትዮጵያ፡ ኤርትራ ይኹን ሃገራት ቀርኒ ኣፍሪቃ ኣብ ተደጋጋሚ ኲናት ምክያድ ዝጸንሓ ህዝበን በብእዋኑ ማህሰይቲ ክወርዶ ዝጸንሐን እየን። በሰላ ሓደ ኲናት ከይሓወየ ናብ ካልእ ይሰጋገራ ብምህላወን ድማ ብቑጠባ ይኹን ምዕባለ ኮታስ ብኩሉ መዳየን ንድሕሪት ተጎቲተን ይርከባ።

በዚ ኣብ ትግራይ ዝተካየደ ኲናት ህዝቢ ጉድት ወሪድዎ እዩ ንምሕዋዩ ድማ ግዜ ዝወስድ እዩ ዝመስል፡ ሕጂ’ውን ገና ኲናት ኣይተወደአን እንተኾነ ናይ መወዳእታ ዘላቒ ፍታሕ ዘስፍን ነገር እንተሃልዩ ኣብ መኣዲ ሰላምን ዝርርብን ምቕራብ ጥራይ እዩ ክኸውን።